هزینه دیدن فیلم در سرویس‌هایی که در داخل میزبانی می‌شوند می‌تواند تا حد رایگان کاهش یابد
طی سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که به توزیع پهنای باند و استفاده از اینترنت در کشور وارد می‌شد مربوط به این بود که بخشی از پهنای باند مورد استفاده کاربران در داخل میزبانی می‌شد اما هزینه‌ای که از شرکت‌های اینترنتی و به دنبال آن از مصرف‌کنندگان اینترنت دریافت می‌شد مشابه پهنای باندی بود که از خارج خریداری می‌شد. به نوعی در همه این سا‌ل‌ها تفکیکی بین مثلا آنچه در سایت آپارات توسط کاربر دیده می‌شد و در سایت یوتیوب دیده نمی‌شد و کاربر باید هزینه پهنای باند یکسانی را برای دیدن محتوای هر دو می‌پرداخت. این در حالی بود که همه می‌دانیم محتوای آپارات در داخل ایران میزبانی می‌شود و یوتیوب در سرورهای خارجی.
مهم‌ترین دلیل این موضوع توسعه نیافتن ساختار گردش اطلاعات و پهنای باند در داخل ایران بود. به نوعی شرکت‌های خدمات دهنده اینترنت هر کدام به‌صورت جزیره‌ای عمل می‌کردند، صرفا به شرکت زیرساخت متصل بودند و حق اتصال به یکدیگر را نداشتند. مراکز IXP یا تبادل به همین دلیل در سراسر دنیا به وجود آمده‌اند. برای اینکه شرکت‌های خدمات دهنده ایتنرنت را به یکدیگر متصل کنند تا از طریق اتصال چندباره و مختلف این مراکز به هم، ترافیک داده‌ها در بهترین و کوتاه‌ترین زمان ممکن بین شرکت‌ها منتقل شود.حالا و پس از دوسال که از راه‌اندازی اولیه این پروژه در ایران می‌گذرد سرانجام به افتتاح نهایی آن رسیده‌ایم.
کاهش قیمت انتقال و رشد سرعت انتقال
شاید یکی از مهم‌ترین مزیت‌های مراکز IXP کاهش هزینه انتقال دیتا باشد و آنچنان که انتظار می‌رفت هزینه این انتقال توسط رگولاتوری به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. شهاب وهاب‌زاده، کارشناس فناوری اطلاعات می‌گوید: «تا قبل از این هزینه یک STM64 که همان ۱۰G است برابر با یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بود حالا طبق مصوبه سازمان تنظیم مقررات این هزینه به ۹ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان کاهش یافته است.»
این کاهش هزینه به خصوص باعث می‌شود شرکت‌های اینترنتی و اپراتورهای موبایل دیگر بابت انتقال دیتا بین هم هزینه چندانی پرداخت نکنند. به بیان ساده‌تر اگر یک فیلم روی سرور یک اپراتور قرار داشته باشد انتقال آن برای اپراتورها و دیدن آن برای کاربر ده‌ها برابر کمتر از هزینه محتوایی است که در سایت‌های خارجی میزبانی می‌شود. این موضوع باعث می‌شود انتظار داشته باشیم با راه‌اندازی پروژه IXP اپراتورها که قیمت تمام شده پهنای باندشان کاهش یافته، تعرفه اینترنت حجمی خود را تغییر دهند یا با تفکیک محتوای خارجی و داخلی هزینه دسترسی به اطلاعات در داخل را حتی تا حد رایگان شدن کاهش دهند. از طرف دیگر مراکز تبادل ترافیک سرعت دسترسی به اطلاعات داخلی را هم بالاتر می‌برند، چون مسیریابی آنها از مسیرهای کوتاه‌تر و مستقیم‌تری صورت می‌گیرد.
این موضوع به خصوص برای تولیدکنندگان محتوای داخلی هم شرایط بسیار ایده‌آلی را ایجاد می‌کند؛ چراکه دسترسی به اطلاعات آنها سریع‌تر و ارزان‌تر می‌شود. محمدجواد شکوری‌مقدم، مدیرعامل آپارات و فیلیمو می‌گوید: «بزرگ‌ترین مانع توسعه و نفوذ حداکثری سرویسی مثل آپارات هزینه استفاده از این سرویس توسط بخش عمده مردم است، در فیلیمو این امر به وضوح تاثیر بیشتری دارد، اما حالا با راه‌اندازی IXP امکان ارزان‌تر شدن سرویس ما از حداقل ۲۵ درصد فراهم می‌شود.»
مزیت‌های دیگر
اما شاید مزیت‌های دیگری را هم باید برای این پروژه در نظر گرفت. وهاب‌زاده می‌گوید: «مزیت‌هایی چون ایجاد زیرساخت شبکه ملی اطلاعات که مهم‌ترین چالش توسعه این شبکه در کشور بود، حفظ اطلاعات در داخل کشور و جلوگیری از خروج سرمایه‌ها و گردش منابع، ایجاد بستر امن برای شبکه توزیع محتوای داخلی و خارجی، امکان ارائه سرویس‌هایی مثل آموزش مجازی، تلفن اینترنتی و… از دیگر مزیت‌های این پروژه است.
در همین حال این پروژه در ۴ نقطه اصلی کشور یعنی تهران، شیراز، تبریز و مشهد برقرار خواهد شد و به این ترتیب تمام کشور را تحت پوشش قرار خواهد داد. شاید یک نکته اصلی در انجام این پروژه کاهش درآمد شرکت زیرساخت از این پروژه باشد. به جز هزینه‌های این پروژه که شامل خرید سوئیچ‌های مختلف و گران‌قیمت است راه‌اندازی آن باعث می‌شد که اپراتورها هزینه بسیار کمی به زیرساخت بپردازند. گفته می‌شود که کاهش درآمد ۳۰ درصدی زیرساخت از این پروژه پیش‌بینی شده است. حسین مسلمی، یک کارشناس شبکه می‌گوید: این کار زیرساخت به نوعی باعث رشد دسترسی به اطلاعات و گردش اطلاعات در داخل کشور می‌شود، اما از درآمد شرکت زیرساخت کم می‌کند و این نشان دهنده تصمیم شجاعانه‌ای است که مدیران ارتباطی کشور برای اجرای این پروژه گرفته‌اند.
کاربران چه تجربه‌ای را خواهند دید؟
آنچه از اجرای این پروژه احتمالا در بخش دسترسی مشاهده خواهد شد شامل کاهش هزینه دسترسی به محتوای داخلی و افزایش سرعت ارتباطات در داخل کشور است. به این ترتیب زمینه برای حمایت و تشویق تولیدکنندگان داخلی به توسعه کسب و کارهای خود و میزبانی محتوا در داخل کشور فراهم می‌شود. کاهش هزینه‌های انتقال پهنای باند داخلی از یکسو و استفاده از سیستم‌های کش در اپراتورها می‌تواند قیمت تمام شده اینترنت را تا حد بسیار قابل توجهی کاهش دهد. هزینه انتقال و پهنای باند دو عامل اصلی افزایش هزینه نهایی اینترنت هستند اما طبیعتا این تمامی هزینه‌های اپراتورها را دربرنمی‌گیرد چنانکه مثلا هزینه برق، مالیات و نیروی انسانی نیز همواره در بهای تمام شده اینترنت در نظرگرفته می‌شوند. با این حال اما می‌توان گفت که حداقل یک قدم بزرگ برای کاهش قیمت اینترنت فعلا برداشته شده است.
منبع: آی تی ایران
